Adnkronos Róm, 30. apríl (Adnkronos Salute) – Í samhengi við stökkbreytingalíkan sem Sameindaæxlisráðið (MTB) stýrir, ná sjúklingar með langt gengin æxli marktækt betri lifun þegar þeir fá sérsniðna meðferð sem byggir á greiningu sömu erfðabreytinga með bæði vefja- og vökvasýnatöku, samanborið við sérsniðna meðferð sem byggir á einni tegund sýnatöku.
Einkum þrefaldaðist sjúkdómsstjórn eftir 2 mánuði í hópi sjúklinga með samræmi prófananna tveggja, úr 12% hjá þeim sem fengu hefðbundna meðferð í 9,1% hjá þeim sem fengu sameindameðferð. Þessar niðurstöður voru enn frekar staðfestar með greiningu á heildarlifun í hópi sjúklinga sem fengu sameindameðferð: 27,2 mánuðir með samræmi prófananna tveggja, 11,05 mánuðir með aðeins jákvæðri vefjasýni og 2 mánuðir í hópnum með aðeins jákvæða vökvasýni. Þetta eru helstu niðurstöður greiningar á þýðingu erfðafræðilegrar greiningar í fjölsetra II. stigs rannsókninni í Róm, sem kynnt var á ársfundi bandarísku samtakanna um krabbameinsrannsóknir (AACR) 9,9, sem nú stendur yfir í Chicago.
„Erfðagreining,“ útskýrir Paolo Marchetti, vísindastjóri Idi-Irccs í Róm og forseti Foundation for Personalized Medicine (Fmp), „er notuð í nákvæmni krabbameinslækningum til að hjálpa til við að bera kennsl á tilteknar breytingar í æxli, sem geta verið markmið meðferðar. Þó að hægt sé að framkvæma prófanirnar með blóð- eða vefjasýni, er ekki enn ljóst hvaða aðferð ætti að vera æskilegri í klínískri starfsemi og við hvaða aðstæður.“ Vefjasýni taka sýni beint úr æxlinu, en þau krefjast ífarandi skurðaðgerðar og þar sem sýnið er tekið af tilteknu svæði æxlisins gæti prófið ekki greint stökkbreytingar sem eru til staðar annars staðar. Vökvasýni krefjast aðeins blóðsýnis en geta misst af stökkbreytingum frá æxlum sem losa ekki nægilegt DNA út í blóðrásina. Þessir munur á aðferðum við sýnatöku getur leitt til misvísandi niðurstaðna.
„Að rannsaka ósamræmi í sameindabreytingum milli vefjasýna og vökvasýna er grundvallaratriði fyrir nákvæma krabbameinslækningar, sérstaklega í stökkbreytingalíkaninu,“ segir Marchetti, sem kynnti niðurstöður rannsóknarinnar á Aacr-þinginu. „Einkenni æxla á mismunandi stöðum geta auðveldað greiningu á mismunandi klínískum markmiðum sem hægt er að vinna að, en núverandi vefjasýnatökuaðferðir ná oft ekki að fanga þessa ólíkleika.“
Í minnispunkti kemur fram að á tímabilinu nóvember 2020 til ágúst 2023 voru 1.794 fullorðnir sjúklingar með langt gengin eða meinvörpuð æxli, í annarri eða þriðju meðferðarlínu, skráðir í Rómarrannsóknina, fræðilega, óháða rannsókn sem framkvæmd var undir verndarvæng La Sapienza-háskólans í Róm, Istituto Superiore di Sanità og Fmp. Hver sjúklingur gaf sýni fyrir vökvasýni (FoundationOne Liquid CDx) og vefjasýni (FoundationOne CDx). Næstu kynslóðar raðgreining var framkvæmd á sýnunum og niðurstöðurnar greindar með Mtb til að meta samræmi og ósamræmi út frá þeim breytingum sem taldar voru aðgerðarhæfar (þ.e. markmið sértækra meðferða). Samræmi var skilgreint sem greining sömu marktækra breytinga í báðum vefjasýnagerðum. Ósamræmi gefur til kynna greiningu í aðeins einni gerð vefjasýna. Nefndin benti á 400 sjúklinga með breytingar sem gætu verið viðfangsefni persónulegrar meðferðar. Í þessum tilfellum leiddu vökva- og vefjasýnatökur í ljós sömu breytingar sem hægt var að bregðast við í 49,2% tilfella (197 sjúklingar, T+L hópur), en breytingar sem hægt var að bregðast við greindust eingöngu í vefjasýnatöku í 34,7% tilfella (139 sjúklingar) og eingöngu í vökvasýnatöku í 16% tilfella (64 sjúklingar). Í báðum hópum var sjúklingum slembiraðað til að fá annað hvort persónulega meðferð eða hefðbundna meðferð byggt á vali læknisins sem lagði fram meðferð.
Miðgildi heildarlifunar (OS) var 11,05 mánuðir í T+L hópnum sem fékk persónulega meðferð samanborið við 7,7 mánuði í hópnum sem fékk hefðbundna meðferð, með 26% minnkun á dánarhættu hjá sjúklingum í T+L hópnum. Miðgildi lifunar án framgangs sjúkdóms (PFS) var 4,93 mánuðir samanborið við 2,8 mánuði, sem er 45% minnkun á hættu á framgangi sjúkdóms í T+L hópnum. Hins vegar var lifunarávinningur af persónulegri meðferð minni eða enginn hjá sjúklingum með ósamræmi í útkomum. Í heildina var heildarlifun hæst í T+L hópnum (11,05 mánuðir), þar á eftir kom hópurinn sem fékk eingöngu vefjasýni (9,93 mánuðir) og hópurinn sem fékk eingöngu vökvasýni (4,05 mánuðir). PFS fylgdi svipaðri þróun: lengri í T+L hópnum (4,93 mánuðir) samanborið við 3,06 mánuði í hópnum sem fékk eingöngu vefjasýni og 2,07 mánuði í hópnum sem fékk eingöngu vökvasýni. Ennfremur var 12 mánaða heildarlifunarhlutfallið 47,8% í T+L hópnum sem fékk persónulega meðferð og 38,8% í hópnum sem fékk hefðbundna meðferð, en 12 mánaða PFS hlutfallið var 27,2% og 9,1%, talið í sömu röð. Meðal sjúklinga með T+L var hlutlægt svörunarhlutfall 20% í arminum sem fékk persónulega meðferð samanborið við 11,8% í arminum sem fékk hefðbundna meðferð.
„Betri niðurstöður sem komu fram hjá sjúklingum með samræmdar vefjasýnaniðurstöður,“ leggur Marchetti áherslu á, „undirstrika möguleika samsettra sameindagreiningaraðferða til að hámarka val sjúklinga fyrir sérsniðna meðferð. Samræmi gæti tengst því að æxlið sýnir sömu erfðabreytingu á mismunandi meinvörpum. Að víkka út greiningarnar til að taka tillit til annarra þátta, svo sem undirgerð sjúkdómsins, meinvörpum og tegundar vefjasýnis, gæti hjálpað til við að skilgreina nýja og skilvirkari greiningarleið.“ Ósamræmi í tilfellum var rakið til misræmis í sameindagreiningu (43,3%), mikillar stökkbreytingabyrði í æxli (35%) og óstöðugleika í örgervitunglum (1%), sem og prófbilunar (21%). Tvær leiðir með hæstu ósamræmistíðnina voru PI2K/Pten/Akt/mTor og Erbb3.
„Við höfum lagt fram mikilvæg gögn - segir Marchetti - eins og áhugi skipulagsnefndar AACR-þingsins 2025, með yfir 22 þúsund þátttakendum, sýnir og staðfestingarrannsóknir hafa þegar verið áætlaðar. Mjög áhugavert - undirstrikar hann - eru líffræðilegu matin sem byggja á þessum gögnum og eru forsendur fyrir framtíðar ítarlegum rannsóknum: allt frá fjölbreytileika æxla til takmarkana í greiningu erfðafræðilegra magnunar, frá lágum styrk DNA í blóðrás í sumum æxlum til sérstakra líffræðilegra einkenna sumra æxla. Nauðsynlegt er að þróa aðferðir til að takast á við ósamræmið, til dæmis með því að taka upp viðbótar sameindagreiningaraðferðir eða bæta næmi og sértækni núverandi tækni.“ Hópur okkar mun einnig vinna að því að staðfesta þessar niðurstöður í fjölsetra hópi með því að nota samþætta vökva- og vefjasýnagreiningu með nýjum greiningarkerfum, ásamt notkun gervigreindarkerfa.
„Með því að taka á ósamræmi og nýta styrkleika beggja vefjasýnatökuaðferða,“ segir sérfræðingurinn að lokum, „gætu framtíðaraðferðir betrumbætt nákvæmar reiknirit fyrir krabbameinsgreiningu og bætt klínískar niðurstöður fyrir sjúklinga með langt gengin æxli, sem að lokum leiðir til þess, í tiltölulega náinni framtíð, að þörfin fyrir ífarandi vefjasýnatöku úr æxlisvef verður eins mikil og mögulegt er, eða útrýmt alveg.“